De gemeente Voorst wilde haar verouderde gemeentehuis vervangen door een duurzamer en functioneler burgergebouw. In plaats van het bestaande gebouw uit begin jaren tachtig te slopen, koos De Twee Snoeken ervoor het betonnen skelet te behouden en het gebouw volgens duurzame principes opnieuw op te bouwen. Bij de renovatie werd het gebouw gestript tot op de ruwbouw en werden biobased materialen gebruikt, die tijdens de productie CO2 absorberen in plaats van uitstoten.

Met een focus op energie-efficiëntie zijn in het nieuwe ontwerp gasloze installaties, een dak met zonnepanelen en strategisch geplaatste gevels geïntegreerd om de isolatie te optimaliseren. De noordoostgevel blijft transparant om natuurlijk daglicht te maximaliseren, terwijl de zuidwestgevel meer gesloten is om de warmtewinst te beperken. Een belangrijk kenmerk van de energiestrategie van het gebouw is een ijsbuffersysteem dat de binnentemperatuur reguleert: in de zomer wordt overtollige warmte opgeslagen in een ondergrondse watertank, die in de winter geleidelijk afkoelt en energie vrijmaakt om het gebouw op te warmen. Deze opgeslagen koude wordt vervolgens gebruikt om het gebouw te koelen wanneer de temperaturen stijgen.

De Twee Snoeken overzag het architectonisch ontwerp, het projectmanagement en de technische ontwikkeling in één kader om een efficiënte coördinatie tussen de disciplines te garanderen en de administratieve complexiteit voor de klant tot een minimum te beperken. Naast het ontwerp van het gebouw gaf De Twee Snoeken advies over werkplekstrategieën en serviceconcepten om de gemeentelijke activiteiten af te stemmen op de functionele behoeften van de nieuwe faciliteit.

Inpassing en oriëntatie

Het gemeentehuis ligt aan de rand van Twello en maakt gebruik van de ligging tussen de Veluwe en de IJsselvallei. Het ontwerp benadrukt de openheid naar het omringende landschap, met een transparante noordoostgevel die vrij uitzicht op het platteland biedt en tegelijkertijd de warmtebelasting minimaliseert. De zuidwestgevel, die uitkijkt op een hoofdweg, blijft meer gesloten. De ingang is verplaatst om een sterkere verbinding te creëren met het dorpscentrum en het nabijgelegen treinstation, waardoor de toegankelijkheid en integratie in het stedelijk weefsel zijn verbeterd.

Behoud van constructie en nieuwbouw

De beslissing om de bestaande betonnen structuur te behouden werd ingegeven door duurzaamheidsoverwegingen. Het hergebruik van het oorspronkelijke geraamte verminderde de hoeveelheid afval aanzienlijk en vormde de basis voor zowel het interieur- als het exterieurontwerp. Aan de binnenkant definiëren betonnen kolommen en balken de ruimte, vooral in de grotere ruimtes. Aan de buitenkant reiken de stabiliteitsschijven verder dan de gevel, waardoor ze ritme geven aan de architectonische compositie en de schaal van het gebouw afzwakken.

Om een compacter volume te creëren, werd het voorplein omsloten door een structuur van gelamineerd hout die aansluit bij het oorspronkelijke raster van het gebouw. Dit biobased materiaal vult de duurzaamheidsdoelstellingen van het project aan en zorgt tegelijkertijd voor een duidelijk visueel onderscheid tussen de behouden en nieuw gebouwde elementen.

De hele structuur werd vervolgens omsloten door een nieuwe, goed geïsoleerde gevel die een subtiele verbinding met de oorspronkelijke architectuur behoudt. In plaats van het geraamte volledig bloot te leggen, drukt het ontwerp van de gevel de structurele logica ervan op een verfijnde, indirecte manier uit.

Circulair slopen en hergebruik van materialen

Een circulaire aanpak leidde het sloop- en wederopbouwproces. Er werd een materiaalinventarisatie uitgevoerd om herbruikbare elementen te identificeren. Raamkozijnen werden hergebruikt als niet-dragende gevelelementen en houten lattenplafonds werden aangepast als wandbekleding. Bakstenen en beton werden vermalen en gebruikt als bestratingsmateriaal, terwijl systeemplafondtegels opnieuw werden geïntegreerd in het interieur. Andere duurzame maatregelen waren akoestische panelen van gerecycled materiaal, meubilair gemaakt van hergebruikte wollen stoffen en toonbanken gemaakt van hergebruikte yoghurtverpakkingen. De plafonds werden afgewerkt met een akoestische spray op basis van cellulose en het tapijt bestaat grotendeels uit gerecyclede en biobased vezels.

Kalkhennepgevel

Een belangrijk aspect van het project is de integratie van Nederlands grootste kalkhennepgevel, of 'hennepbeton', wat een mijlpaal is in biobased bouwen. Lees hier meer over in Archello's speciale detailartikel: Detail: hennepbeton gevel gemeentehuis Voorst

Voor de productie van het materiaal werd 13 hectare hennep verbouwd in Groningen, binnen vier maanden geoogst en verwerkt voor gebruik in het gebouw. De snelle hergroei van hennep zorgt voor een duurzame aanvoer en legt bovendien CO2 vast - in totaal ongeveer 195 ton voor dit project. In plaats van de gevel te bedekken met stucwerk, zorgt een semi-transparante Keim-afwerking ervoor dat de natuurlijke gemarmerde textuur behouden blijft, terwijl het tegelijkertijd bescherming biedt tegen blootstelling aan UV-straling en weersomstandigheden.

Naast de esthetische kwaliteiten verbetert de kalkhennepgevel de thermische prestaties van het gebouw. De 38 cm dikke muur heeft een RC-waarde van 5,7 m2 K/W en profiteert van de natuurlijke ademende en vochtregulerende eigenschappen van het materiaal, waardoor het hele jaar door een comfortabel binnenklimaat heerst.

Hennepbeton

Hennepbeton is een milieuvriendelijk alternatief voor traditioneel beton en isolatie, gemaakt van hennepschilfers, een kalkhoudend bindmiddel en water. Het is licht, ademend en thermisch efficiënt en wint steeds meer terrein in de duurzame bouw. Als koolstofnegatief materiaal absorbeert het meer CO₂ dan het uitstoot, waardoor de ecologische voetafdruk van gebouwen wordt verkleind.

Het natuurlijke ademende vermogen reguleert vocht, verbetert de luchtkwaliteit en voorkomt schimmelvorming, terwijl de brandwerende en ongediertebestendige eigenschappen duurzaamheid garanderen. In tegenstelling tot conventioneel beton is hennepbeton niet giftig, licht en flexibel, waardoor het gemakkelijker te verwerken is en de structurele belasting vermindert. EcoBouwSalland is gespecialiseerd in de bouw van hennepbeton, waarbij de nadruk ligt op energiezuinige, biogebaseerde en lokaal gewonnen materialen.